Sinüzit Ameliyatında Ne Yapıyoruz?

Sinüzit Ameliyatında Ne Yapıyoruz?

Endoskopik Sinüs Cerrahisi, Polipler ve Navigasyon (Rehberli Cerrahi) ile Modern Yaklaşım
Prof. Dr. Gediz Murat Serin – Kulak Burun Boğaz Uzmanı | Teşvikiye KBB Grubu

Kısa Özet (Hasta Dostu)

Sinüsler; yanak (maksiller), alın (frontal), burun tavanı/iki göz arası (etmoid) ve burnun arka tarafında kafa tabanına komşu (sfenoid) bölgelerde bulunan, içi hava dolu doğal boşluklardır. En sık iltihap etmoid ve maksiller sinüslerde görülür. Nezle–grip gibi üst solunum yolu enfeksiyonlarında sinüslerin buruna açılan kapıları (ostium) şişerek tıkanır; içeride sekresyon birikir ve akut (kısa süreli) ya da kronik (12 haftadan uzun) sinüzit gelişir.
İstisnai olarak diş kaynaklı (odontojenik) sinüzit; enfeksiyon/kist, kanal dolgusu, implant veya sinüs tabanı cerrahileri sonrası ortaya çıkabilir.

Ameliyatta sinüsleri “almayız”. Doğal boşaltım yollarını açar, içeride biriken iltihap/polipleri temizler, drenaj ve havalanmayı (ventilasyon) yeniden kurarız. Böylece ataklar seyrekleşir, şikâyetler hafifler, ilaçlar daha etkili olur. Akut sinüzit görülebilir; ancak çoğunlukla daha hafif seyreder ve kolay kontrol edilir.

Sinüsleri Neden “Almıyoruz”?

Sinüsler; ses rezonansına katkı sağlar, kafa ağırlığını azaltır ve soluduğumuz havanın nem–ısı–filtrasyon dengesine yardımcı olur. Cerrahide amaç fizyolojiyi onarmaktır:

• Amaç: Ostiumların açılmasıyla sekresyonun dışarı akması ve temiz havanın sinüse girmesi.
• Kazanım: Enfeksiyon döngüsü kırılır; basınç ağrısı, dolgunluk ve koku kaybı azalır, nefes konforu artar.

Endoskopik Sinüs Cerrahisi (ESS) Nedir?

ESS, burun deliklerinden girilerek kamera (endoskop) ve ince aletlerle, dışarıda kesi olmadan yapılan modern bir işlemdir.

• Yaklaşım: Tıkalı doğal ostiumlar mikrometrik hassasiyetle genişletilir.
• Hedef: Gereksiz doku kaybı olmadan fizyolojik drenaj yollarını kalıcı biçimde açık tutmak.
• Avantajlar: Daha az doku travması, hızlı iyileşme, daha az kanama ve daha düşük yapışıklık (sineşi) riski.

Polipler (Nazal Polipozis) ve ESS

Polipler; burun ve sinüslerde kronik inflamasyon sonucu gelişen yumuşak doku kitleleridir. Her kronik sinüzitte polip olmaz; ancak polip varlığında yakınmalar belirginleşir.

• Belirtiler: Burun tıkanıklığı, koku kaybı, geniz akıntısı, baş–yüz ağrısı, tekrarlayan sinüzit atakları.
• Tedavi Basamakları:
  1. Tıbbi tedavi: Tuzlu su/serumla irrigasyon, nazal kortikosteroid sprey, seçilmiş olgularda kısa süreli sistemik steroid ve gerektiğinde antibiyotik.
  2. ESS: Poliplerin temizlenmesi ve doğal kanalların açılması.
• Gerçekçi Beklenti: Polipler nüks edebilir. Cerrahi polip yükünü azaltır ve ilaç yanıtını artırır. Düzenli kontrol ve idame nazal steroid başarıyı sürdürür.

Navigasyon (Rehberli Cerrahi) Ne İşe Yarar?

Navigasyon, ameliyat sırasında önceden çekilen BT/MR görüntülerini cerrahi aletlerle anlık eşleştiren bir sistemdir (cerrahide GPS gibi düşünebilirsiniz).

• Sağladıkları:
  • Karmaşık anatomilerde ve revizyon olgularında konum doğrulaması ve güvenlik.
  • Yaygın polipozis olgularında hedefe yönelik ve daha emin disseksiyon. Göz ve beyin komşuluğundan emniyetli uzaklık.
• Sonuç: Daha güvenli, daha koruyucu cerrahi; anatomik bütünlüğün korunması.

“Ameliyattan Sonra Bir Daha Sinüzit Olur muyum?”

Olabilir. Sinüzit sinüslerin içini döşeyen bir mukoza hastalığıdır; alerji, polip, yapısal darlıklar, reflü, sigara/duman maruziyeti, mesleki irritanlar ve genetik yatkınlık etkiler.
Buna karşın ESS sonrası:

• Ataklar seyrekleşir,
• Daha hafif seyreder,
• Tedaviye yanıt artar.
  Cerrahi hastalığı “sıfırlamak” yerine, kontrol edilebilir hale getirir.

Kimlerde ESS Düşünülür?

• Kronik rinosinüzit (≥12 hafta) ve medikal tedaviye direnç
• Nazal polipozis (yaygın polip hastalığı)
• Tekrarlayan/uzamış sinüzit atakları
• Odontojenik sinüzit, mantar topu (fungal ball), mukus retansiyon kisti
• Anatomik tıkanıklıklar: konka bülloza, dar orta meatus, septum deviasyonu (gerekirse eş zamanlı düzeltilir)

Ameliyatın Aşamaları (Basitleştirilmiş)

1. Endoskopik muayene ve BT ile kişiye özel planlama
2. Gerekli olgularda navigasyon kurulumu
3. Tıkalı/ödemli sinüs ostiumlarının dikkatle genişletilmesi
4. Polip ve iltihaplı dokuların temizlenmesi
5. Kanama kontrolü ve jel/silikon esaslı geçici materyaller ile iyileşmeye destek

Not: Seçilmiş hafif ve sınırlı olgularda balon sinüsoplasti gibi minimal invaziv yöntemler değerlendirilebilir; karar kişiye özeldir.

İyileşme ve Bakım

• İlk 2–3 hafta: Düzenli burun yıkama (izotonik/hipertonik), reçete edilen sprey ve ilaçların aksatılmaması.
• Kontroller: Endoskopik debridman (kabuk–pıhtıların nazik temizliği) iyileşmeyi hızlandırır.
• Eşlik Eden Nedenler: Alerji, reflü ve diş kaynaklı sorunlar eş zamanlı yönetilmelidir.
• Yaşam Tarzı: Sigara/duman maruziyetinden kaçınma, iyi uyku, yeterli sıvı, ortam nemi.
• İdame Tedavi: Özellikle polipli hastalarda nazal steroid spreylerin uzun dönem kullanımı nüks riskini düşürür.

Sık Sorulan Sorular (SSS)

1-) Sinüslerim alınacak mı?

Hayır. Sinüsleri çıkarmayız; doğal yolları açar ve havalanmayı geri kazandırırız.

2-) Poliplerim tamamen biter mi?

Polip yükü azalır; nüks edebilir. Düzenli kontrol ve idame tedavi ile kontrol altındadır.

3-) Navigasyon şart mı?

Her vakada gerekmez; ancak revizyon, karmaşık anatomi ve yaygın polipozis olgularında güvenlik ve hassasiyet sağlar.

4-) Koku duyum düzelir mi?

Enflamasyon azalıp yollar açıldıkça düzelme beklenir; kişiden kişiye değişir.

5-) İşe ne zaman dönerim?

Genellikle birkaç gün içinde hafif tempoda dönüş mümkündür; iç yüzeylerin olgunlaşması haftalar alır.

Olası Riskler (Nadir)

Kanama, sineşi (yapışıklık), geçici koku değişiklikleri, ilaçlara bağlı reaksiyonlar ve çok nadir göz/beyin komşuluğuna ait komplikasyonlar. Deneyimli ekip ve navigasyon, bu riskleri en aza indirmeye yardımcı olur.

Son Söz: “Korumacı ve Akıllı Cerrahi”

Endoskopik sinüs cerrahisi; sinüsleri koruyup doğal drenaj–havalanmayı kalıcı kılmayı hedefler. Eğilim tamamen silinmese de doğru cerrahi + doğru bakım ile ataklar seyrekleşir, şikâyetler hafifler, yaşam kalitesi belirgin artar.

Prof. Dr. Gediz Murat Serin

KBB doktorluğu süresince birçok bilimsel araştırma yapan, yurtiçi ve yurtdışı toplantılarda konuşmacı, katılımcı ve düzenleyici olan Prof. Dr. Gediz Murat Serin, birçok yerli ve yabancı makale ve kitap bölümleri yazmıştır. Kulak Burun Boğaz Uzmanı olan Dr. Serin’in uzmanlık alanlarının başında burun hakkında tüm ameliyatlar (estetik, septum perforasyonu vb.), burnun tamamlayıcı organları (sinüsler ve hastalıkları), revizyon (düzeltici) burun estetikleridir. Bunların yanı sıra tüm baş boyun cerrahileriyle de ilgilenmekte ve ameliyatlarını gerçekleştirmektedir.